9 juli 2024
Door: Jan van Selm - Directeur DOVA
Gevoel van veilig reizen in het OV
Reizen mensen niet of minder met het openbaar vervoer omdat dat niet veilig voelt? Die vraag stelden we onszelf de afgelopen jaren weinig. Gepercipieerde veiligheid van reizen met het OV was nauwelijks een beleidsthema. Een recent onderzoek van MuConsult in opdracht van de provincie Zuid Holland laat zien dat deze aandacht wel gewenst is: meer gevoel van veiligheid in het OV zal volgens het onderzoek leiden tot meer OV-gebruik. En dat geldt waarschijnlijk meer voor vrouwen dan voor mannen.
Veiligheid vind ik een lastig thema binnen het hele ‘OV-dossier’. Vinden we veiligheid nou echt belangrijk of niet? Onze aandacht op veiligheidsbeleid richt zich grotendeels op personele veiligheid, maar ondanks jarenlange inspanningen kunnen we de vele ernstige en minder ernstige ‘incidenten’ niet structureel terugdringen. Waarom niet? En wat betekent dit voor de aantrekkelijkheid van werken in het openbaar vervoer? We weten het eigenlijk niet.
En hoe zit het met de veiligheidsgevoelens van reizigers? In de klantwensen-pyramide van Mark van Hagen (NS) vormt veiligheid samen met betrouwbaarheid het fundament. En in de OV-klantenbarometer (CROW) scoort sociale veiligheid steevast een 8+ onder reizigers. Misschien daardoor ‘in slaap gesust’ hebben we beleidsmatig weinig aandacht voor gepercipieerde reizigersveiligheid. Maar is dat wel terecht? Hoe zit het met al die mensen die nooit met het OV reizen? Spelen veiligheidspercepties een rol bij die keuze?
Wonderlijk genoeg stellen we onszelf deze vraag pas recent. En zonder vraagstelling komt kennisontwikkeling niet op gang. Inmiddels hebben we wel een eerste beeld. In onderzoek in opdracht van Zuid Holland constateerde MuConsult recent als volgt: 10-30% van de mensen die nooit met het OV reizen zou dit wel in meer of mindere mate overwegen als het OV volledig veilig voelde. Dit lijkt beperkt. Maar er reizen nu dagelijks plm. 1 miljoen mensen met het OV, dus 10-30% van de ongeveer 10 miljoen mensen die nooit het OV gebruiken vormt absoluut en relatief gezien best een grote groep. Mensen die anders met de auto, fiets of taxi gaan, of thuisblijven.
Ondanks de mooie rapportcijfers van de OV-klantenbarometer geven ook frequente en incidentele reizigers in het onderzoek aan dat ze meer met het OV zouden reizen als dat veiliger zou voelen. Dat speelt breed, maar wordt het meest zichtbaar voor vrouwen in de avonduren.
Als ik het bovenstaande op mij laat inwerken denk ik dat we er goed aan doen om de sociale veiligheid voor reizigers te verhogen, en deze verbeteringen ook publiek onder de aandacht te brengen. Als dat leidt tot een veiliger gevoel bij het OV zal dat ook leiden tot substantieel meer reizigers. Die daarmee hun bereikbaarheidsbehoeften duurzaam kunnen invullen. En – geen onbelangrijk neveneffect - meer opbrengsten genereren voor de OV-sector.
Deze conclusie geeft overigens nog geen antwoord op de vraag welke maatregelen we dan zouden moeten nemen. Alle reden daar de komende tijd naar op zoek te gaan! Jasper van Kuijk adviseerde ons tijdens de Dag van het OV 2024 om daarbij ‘gebruiksgericht’ te werk te gaan. En collega Ingrid de Bruijn (VRA) had het volgende mooie inzicht: ‘net als bij het thema toegankelijkheid geldt ook hier bij veiligheid: als je het gevoel van veiligheid kan vergroten voor een nu onderbelichte groep, dan maak je het OV uiteindelijk voor alle reizigers beter’!
NB. Het rapport van MuConsult is openbaar en bevat veel interessante informatie.
Lees het rapport