28 juni 2022
De coronasteun voor het openbaar vervoer blijft bestaan tot het einde van het jaar. Rond de zomer komt er een ‘weegmoment’ om te kijken wat er in 2023 wellicht nog nodig is. Staatssecretaris Vivianne Heijnen van IenW beloofde op 27 juni tijdens de Dag van het OV 2022 dat ze op korte termijn duidelijkheid zal bieden.
Om geen al te hoge verwachtingen te wekken wees Heijnen erop, zoals ze al eerder deed, dat het ov de enige sector is die nog een vorm van coronasteun krijgt. De sector heeft hoe dan ook niets te klagen, stelde ze, want het huidige kabinet is meer dan ooit bereid te investeren in het ov om te zorgen dat het ‘robuust’ wordt. Dat betekent investeren in onderhoud, betrouwbaarheid en beschikbaarheid.
Als voorbeeld noemde Heijnen de 7,5 miljard die in het regeerakkoord is uitgetrokken voor de ontsluiting van de nieuwe wijken die in het kader van woningbouwopgave de komende jaren moeten verrijzen. Het ov én de fiets zijn uitdrukkelijk onderdeel van dat pakket. Ook is er extra geld voor onderhoud vrijgemaakt dat de komende jaren ook echt daarvoor zal worden ingezet. Heijnen beloofde dat het niet, zoals eerder wel is gebeurd, zal ‘weglekken’ naar nieuwe projecten.
Internationaal ov
De staatssecretaris ziet het verbeteren van het internationale ov als een van de speerpunten van het beleid. “Investeren in grensoverschrijdend ov biedt economische kansen, het moet een volwaardig alternatief voor de auto worden.” De situatie op station Enschede met twee stootblokken tussen het Duitse en het Nederlandse spoorwegnet vindt ze ‘een dieptepunt’. Ze belooft zich in te spannen om te bereiken dat doorgaand vervoer hier mogelijk wordt. Ze ziet ook in Duitsland en België de bereidheid om obstakels weg te nemen zodat het grensoverschrijdend vervoer kan groeien. “Maar aanpassingen in het openbaar vervoer zijn vaak iets van de lange termijn. Ik wil in deze coalitieperiode komen tot een internationaal afsprakenkader én concrete resultaten.”
Het openbaar vervoer is vaak een tamelijk traditionele sector. Er wordt zeker wel geïnnoveerd – voorbeelden zijn de succesvolle instroom van zero-emissiebussen en de proeven met waterstoftreinen – maar veel innovaties komen niet tot opschaling en implementatie. Heijnen wil samen met de sector kijken naar manieren om te innoveren en zegde toe soms steun te zullen bieden als daarmee kansrijke initiatieven kunnen worden aangejaagd.
Rondetafelgesprek
Het kabinet mag dan meer aandacht voor het ov prediken, de politieke beloften roepen een reactie op van ‘eerst zien, dan geloven’, tijdens de afsluitende talkshow op de Dag van het OV, onder leiding van dagvoorzitter Pieter Litjens, directeur van CROW.
Kees van der Burg, DG Mobiliteit bij het ministerie van IenW, wijst erop dat het ov in het coalitieakkoord wordt gepositioneerd als de drager van veel maatschappelijke oplossingen. Om daar invulling aan te geven gaat de komende jaren veel geld naar het ov.
De gesprekspartners zijn er, uiteraard beleefd, niet erg van onder de indruk. “Onder politieke druk krijgt de automobilist in de besluitvorming nog steeds voorrang”, ziet Gerrit Spijksma, CEO van Qbuzz. “We zitten in de trein nu op een gemiddelde bezetting van 35%. Het is onbegrijpelijk dat we op het moment dat we nog voor 65% leeg zijn de brandstofaccijns verlagen in plaats van het ov-gebruik stimuleren, stelt Tjalling Smit, CCO van NS. “Kijk naar Duitsland waar het ov goedkoper is gemaakt met het Neun Euro Ticket, dat is een duidelijke keuze”, merkt de Groningse gedeputeerde Fleur Gräper op.
Maatschappelijke kosten
Die duidelijke keuze ontbreekt in Nederland, vindt ook Egbert de Vries, portefeuillehouder openbaar vervoer bij de Vervoerregio Amsterdam: “Een modal shift is absoluut noodzakelijk, anders loopt de boel vast.” Met de enorme woningbouwopgave van de komende jaren wordt dat probleem steeds urgenter. Gräper: “Kijk nou eens serieus naar de maatschappelijke kosten van mobiliteit, en neem daarbij ook het ruimtegebruik van de auto mee.”
De enige echte oplossing is het variabel maken van de autokosten, voorziet Spijksma. “Alleen dan verandert er substantieel iets in de bezettingsgraad van het ov.” Rover-directeur Freek Bos waarschuwt dat de prijs van het ov dan in de hand moet worden gehouden, want als die meestijgt met de huidige inflatie van zo’n 10% wordt het ov voor grote groepen mensen onbetaalbaar.
Spreiden begintijden
Meer reizigers betekent meer treinen, trams en bussen, met het bijbehorende prijskaartje. Reden te meer om eindelijk eens werk te maken van het spreiden van de begintijden van scholen en bedrijven. Dat gebeurt nog steeds maar mondjesmaat en dat is in feite een vorm van verspilling. Spijksma: “We hebben nu 25% van onze voertuigen alleen nodig voor de piekuren.” En Gräper merkt op dat een toezegging van 7,5 miljard voor het ov mooi is, maar dat niemand het heeft over de exploitatiekosten die daaraan vast zitten. Ook daar zal geld voor moeten komen.
16 kennissessies
Tijdens de Dag van het OV op maandag 27 juni waren er 16 kennissessies over het openbaar vervoer in de Fokker Terminal in Den Haag. De organisatie was in handen van CROW, Samenwerkingsverband DOVA en Programma Toekomstbeeld OV.
OV Journaal
Bekijk hier het OV Journaal dat is getoond bij de Dag van het OV. De film laat zes innovaties zien in het openbaar vervoer.